Proces rytualny. Struktura i antystruktura

Opublikowany Autor blogksiazki

W "Procesie rytualnym" Victor Turner rozwija i objaśnia kluczowe dla teorii antropologicznej, a także dla innych dyscyplin humanistycznych pojęcia opisujące dynamikę procesów społecznych. Charakteryzuje je, korzystając z analizy społeczeństw pierwotnych, zasad funkcjonowania zakonu franciszkanów i sekt hinduistycznych, a także działalności wybitnych postaci, takich jak Ghandi, Tołstoj czy Budda. Dzięki dostarczonym przez niego narzędziom antropologia może badać wiele rodzajów współczesnych zjawisk społecznych.

Od pierwszego wydania w 1969 roku książka stała się pozycją klasyczną w antropologii i zdobyła uznanie wśród szerokich kręgów czytelników.

Turner nie wymyślił wprawdzie terminu «rytuał», od połowy XIX wieku obecnego w piśmiennictwie antropologicznym, ale w pewnym sensie wynalazł go na nowo, wpisując w pojęcie „dramatu społecznego” (social drama), obrzędowego rozwiązania konfliktu potwierdzającego wartości, na których opiera się grupa. Książka, którą prezentujemy polskiemu czytelnikowi, stanowi cezurę dwóch aspektów jego twórczości: etnologicznego i teatrologicznego, a zarazem syntezę dwóch zastosowań pojęcia rytuału, przedmiotowego i heurystycznego, które można odnaleźć w jego pracach.
Joanna Tokarska-Bakir, Wstęp

Victor Witter Turner (1920-1985) studiował antropologię w Londynie, a po drugiej wojnie światowej w Manchesterze pod kierunkiem Maksa Gluckmana. Badania terenowe wśród ludu Ndembu w Zambii zainspirowały go do oryginalnego ujęcia zjawisk rytuału i religii, w którym twórczo rozwinął trójfazową strukturę obrzędów przejścia, wprowadzoną pierwotnie przez Arnolda van Gennepa. Jego teoria, przedstawiona po raz pierwszy w Procesie rytualnym (1969), przyniosła mu trwałe uznanie w antropologii. Jego najważniejsze prace to: Schism and Continuity in an African Society. A study of Ndembu Village Life (1957), The Forest of Symbols. Aspects of Ndembu Riłual Ithaca (1967), Gry społeczne, pola i metafory. Symboliczne działanie w społeczeństwie (1974, wyd. poi. 2005), Od rytuału do teatru (1983, wyd. poi. 2006).