Katalog Magia wina. Od pędu winorośli po napój bogów towarzyszy wystawie pod tym samym tytułem w Muzeum Śląskim w Katowicach. Przygotowanie tej z pewnością niecodziennej, o nieco tajemniczo brzmiącym tytule ekspozycji wynikało z różnych pobudek. Uprawa winorośli i produkcja wina to coś znacznie więcej niż tylko działalność gospodarcza, to cała kultura, wiedza i ogromne, wiekami zbierane doświadczenie. Degustacja i konsumpcja wina to nasza dzisiejsza codzienność, nie tylko świąteczne spotkania, to także uroda bycia człowiekiem. Wino jest nierozerwalnie związane z historią ludzi i ich działaniami. Religia, sztuka, literatura, kulinaria – w każdej z tych sfer pojawia się wino i emocje z nim związane. Bo, jak piszą Ed McCarthy i Mary Ewing-Mulligan: Wino jest jak opera. Podoba się, choć nie zawsze wiadomo, o co w niej chodzi. Historia trunku bogów – bo takie miano nadały winu cywilizacje Greków i Rzymian – sięga siedmiu tysięcy lat wstecz. Świadczą o tym znaleziska archeologiczne oraz zapiski ze starożytności. Wino zajmowało ważną pozycję w handlu światowym, a rynek winny, obok zbożowego i oliwnego, można uznać za najbardziej chłonny i stabilny w antycznym świecie. Handel winem (oraz wiele związanych z nim elementów) przyczynił się znacznie do rozkwitu gospodarczego oraz kulturalnego wielu krajów. Zamierzeniem autorki wystawy jest zapoznanie widza z najstarszymi ośrodkami produkcji wina oraz szlakami handlowymi jego rozpowszechniania, a także z technologią i szeroko pojętymi kulisami jego wytwórczości. Prowadzone badania archeologiczne na Bliskim Wschodzie przyczyniają się ciągle do nowych znalezisk świadczących o masowej produkcji wina w starożytności. Odwiedzając wystawę, widz będzie mógł poznać między innymi odkrycia, jakich dokonali polscy naukowcy na terenie Izraela oraz Iranu. W czym i jakie pijano wino w starożytnej Grecji i Rzymie, jak je przechowywano, jak transportowano? Na te pytania zwiedzający również znajdzie odpowiedź. Zobrazują je – wśród wielu innych eksponatów – naczynia z tego okresu: amfory, kyliksy, oinochoe czy skyfosy. Ważny element ekspozycji stanowi informacja o uprawie winorośli i produkcji wina na terenie Polski, pokazanie zabytków związanych z procesem jego wytwarzania oraz zaprezentowanie narzędzi wykorzystywanych do uprawy winorośli. W ten niezwykły świat wprowadza widza kolekcja zabytkowych eksponatów winogrodniczych i winiarskich, takich jak: urządzenia do sadzenia winorośli, pompy do tłoczenia wina, prasy, a także materiały poświęcone początkom i historii produkcji wina. Dopełnieniem wystawy jest prezentacja użytkowego szkła artystycznego związanego z kulturą picia wina. Wino białe, czerwone, różowe, kieliszki o różnych kształtach to nieodłączny przecież element spotkań towarzyskich i przyjęć w każdym domu. Niezwykle bogaty, wartościowy i wysublimowany zbiór rzemiosła zebrany na wystawie ukazuje również, jak wielką rolę odgrywały duchowe związki człowieka z winem w inspiracji artystycznej od średniowiecza do czasów współczesnych. O tych właśnie zagadnieniach zainteresowany widz znajdzie uzupełniające informacje w przygotowanym katalogu ekspozycji. W tajemniczy świat win wprowadza Marek Kondrat, nie tylko znany i ceniony aktor, ale też od lat wielki pasjonat i znawca tego trunku. Tekst o roli i znaczeniu wina w starożytnej Europie napisali Ewdoksia Papuci-Władyka z Zakładu Archeologii Klasycznej Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie oraz Marek Władyka. Zarys historii wina w Europie od średniowiecza po współczesność opracowała autorka wystawy, a wspólnie z Dominikiem Abłamowiczem, wykładowcą na Wydziale Nauk o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, omówili początki uprawy winorośli i jej losy na ziemiach polskich. Końcowa część publikacji to katalog wszystkich prezentowanych zabytków z okresu od VIII wieku p.n.e. do XX wieku n.e. – przewodnik po wystawie ułożony w porządku chronologicznym. Mam nadzieję, że przygotowana publikacja zainteresuje nie tylko zwiedzających ekspozycję. Wszyscy lubimy i degustujemy wino, które jest i będzie elementem naszego codziennego życia, ale czy naprawdę je znamy?Gorąco dziękuję wielu życzliwym osobom, bez których pomocy wystawa Magia wina. Od pędu winorośli po napój bogów i związana z nią publikacja nie mogłyby po prostu zaistnieć. Zapraszam w jakże bogaty i fascynujący świat związany z historią boskiego trunku.
dr Renata Abłamowicz