Wznawiana po 125 latach synteza historii Polski Józefa Szujskiego "okazać się miała ostatnim poważniejszym dziełem jednego z największych historyków polskich XIX stulecia. Przewrotną miarą jego fragmentu były namiętności, jakie wzbudzało i poniekąd nadal wzbudza jego historyczne pisarstwo. […]
Ujęcie Szujskiego pozostanie jednak interesującym świadectwem myślenia historycznego wieku XIX, które stanowiło poważny krok na przód w rozwoju polskiej refleksji historycznej, i już z tego prostego powodu warte jest przypomnienia. Studium Szujskiego z pewnością nie zaszkodziłoby studentom historii jako doskonała szkoła znakomitego historycznego myślenia, lekcja dana przez świetnego – jednego z najświetniejszych naszych nauczycieli. Historyk odnajdzie tu wzór historycznej narracji i uczciwości w podejściu do źródeł i prezentowanego materiału. Wreszcie miłośnik historii znajdzie tu wspaniale, żywo napisaną książkę, pasjonujący wykład polskich dziejów dokonany przez człowieka, któremu nie były one obojętne".
Z posłowia Przemysława Matusika
Józef Szujski (1835-1883) – krakowski historyk, współtwórca tzw. szkoły krakowskiej; od 1869 r. kierownik pierwszej w dziejach Katedry Historii Polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim, rektor UJ od 1878; jeden z inicjatorów powołania Akademii Umiejętności w Krakowie (1872) i jej dożywotni sekretarz; organizator I Zjazdu Historyków Polskich w Krakowie w 1880 r. W swych badaniach koncentrował się przede wszystkim na okresie późnego średniowiecza i epoce wczesnonowożytniej (no. Stanowisko Długosza na tle historiografii europejskiej, Odrodzenie i reformacji w Polsce).
Aktywny uczestnik życia politycznego, przedstawiciel młodszego pokolenia krakowskich konserwatystów, tzw. stańczyków; autor Kilku prawd z dziejów naszych (1867), uznanych za ich tekst programowych. Między innymi posłował do galicyjskiego Sejmu Krajowego (1869-1882), do wiedeńskiej Rady Państwa (1868-1869), od 18881 r. był dożywotnim członkiem Izby Panów w Wiedniu.
Wzięty publicysta, pisywał także okolicznościową poezję i dramaty o tematyce historycznej wystawiane na krakowskich scenach.