Edukacja holistyczna w podejściu Gestalt

Opublikowany Autor blogksiazki

Edukacja holistyczna w podejściu Gestalt. O wspieraniu rozwoju osoby. Wiktor Żłobicki

Czy we współczesnym świecie wiedza jest sprzedawanym i kupowanym towarem, od którego zależy prestiż społeczny i status materialny człowieka? Czy zysk ze zdobytej wiedzy nie przysłania jego rozwoju osobistego? W poszukiwaniu odpowiedzi na te pytania, ważne wydaje się rozstrzygnięcie, czy istotą edukacji jest kierowanie rozwojem, czy też wspomaganie rozwoju?
Autor z perspektywy pedagogiki humanistycznej analizuje filozoficzne, antropologiczne, psychologiczne i psychoterapeutyczne podstawy podejścia Gestalt w edukacji, przedstawia wyniki swoich badań nad rozwojem osobistym człowieka. Gestaltowska wizja edukacji opiera się na założeniu, że człowiek potrzebuje wsparcia w swoim rozwoju, by w poczuciu podmiotowości i sprawstwa, w kontakcie z otoczeniem społecznym rozumiał siebie i otaczający go świat, wykorzystał optymalnie własny potencjał intelektualny, duchowy, cielesny i emocjonalny.
Pierwsza Polsce monografia poświęcona podejściu Gestalt  w edukacji jest propozycją kierowaną do nauczycieli, wychowawców, rodziców, by w procesie wspierania w rozwoju innych ludzi przejść od nieświadomości swojej niekompetencji, przez świadomość swojej niekompetencji, ku świadomości swojej kompetencji i osiągnąć nieświadomość swojej kompetencji. Recenzja Dr hab. Prof. UŚ Andrzeja Murzyna:

[…] Pragnę podkreślić, że autor uniknął jednostronności w podejściu do poszczególnych kwestii, a jednocześnie zachował spójność i precyzyjność w formułowaniu myśli.
Praca dra Wiktora Żłobickiego składa się z dwóch części. Część pierwsza poświęcona jest przede wszystkim rozważaniom nad filozoficznymi i psychologicznymi źródłami koncepcji Gestalt. Bardzo istotny jest tutaj punkt wyjścia autora – założenie, że edukacja to bardziej rozwój czy proces niż przyswajanie wiedzy. Tylko takie podejście badawcze może uchronić autora zarówno przed spłyceniem ukazywanych nurtów filozoficznych i psychologicznych, jak również przed usztywnieniem samej koncepcji Gestalt, co z kolei podważałoby wiarygodność zasadniczej tezy pracy. Wspieranie rozwoju osoby nie jest bowiem możliwe w sytuacji, kiedy edukacja holistyczna – poprzez różne zabiegi redukcjonistyczne – ukazywana jest jako jedyna recepta na bolączki współczesnej kultury. Autor pracy doskonale zdaje sobie z tego sprawę, o czym świadczy między innymi trafnie dobrana literatura, do której się odnosi. C. Rogers, A. Maslow, B. Śliwerski, Z. Kwieciński, H. Bauer i inni należą niewątpliwie do tych myślicieli, którzy – poprzez swoją twórczość i postawę – szerzą ideę służebności instytucji i systemu wobec każdego pojedynczego człowieka, dehumanizacji i – podobnie jak Hubertus von Schoenebeck – zapraszają nas do szeroko pojmowanego dialogu edukacyjnego i nieustannego poszerzania kontekstu nauczania wychowującego, aby każdy mógł w nim znaleźć swoje miejsce, jakie przysługuje mu z racji bycia podmiotem. Tak poszerzany kontekst umożliwia – jak stwierdza przytaczany przez autora pracy H. Petzold „[…] bezpośrednie i całościowe porozumiewanie się między podmiotami na płaszczyźnie ciała, rozumu i uczuć […]”.
Współczesna szkoła – jak słusznie podkreśla autor pracy – to w coraz większym stopniu szkoła, która cierpi na niedostatek humanizmu, a pogłębiający się rozdźwięk między dydaktyką i wychowaniem sprawia, że zamiast twórczej socjalizacji mamy do czynienia z tworzeniem podatnego gruntu dla rozwoju osobowości autorytarnych. Są to osoby, które postrzegają życie społeczne jedynie w kategoriach hierarchii i walki o zdobycie wyższej pozycji zawodowej i ekonomicznej. Mamy więc do czynienia z dokładnym zaprzeczeniem idei społeczeństwa sieciowego, o którym pisze John Naisbitt – chodzi o społeczeństwo, w którym osiąganie sukcesów nie musi się odbywać poprzez „wspinanie się ponad innymi”.
Część druga pracy dra Wiktora Żłobickiego obejmuje rozważania nad statusem poznawczym pedagogiki, teoretyczne podstawy badań, rozdział metodologiczny oraz analizę wyników badań własnych, których celem było uzasadnienie głównej tezy pracy. Przekonanie o tym, że tylko taką pedagogikę, która jest zorientowana na badania interdyscyplinarne, można uważać za humanistyczną, stanowi podstawę rozważań autora, który bardzo precyzyjnie uzasadnia swój punkt widzenia, odwołując się do wielu wybitnych przedstawicieli pedagogiki, psychoanalizy, psychologii humanistycznej, psychologii społecznej. Rozważania autora prowadzą do bardzo istotnego wniosku – interdyscyplinarność nie stanowi tutaj celu samego w sobie – ma ona przede wszystkim służyć rozwijaniu całościowego, wielowymiarowego postrzegania osoby ludzkiej.
Metodologiczna część pracy stanowi istotne dopełnienie rozważań autora, których celem jest ukazanie roli podejścia Gestalt w procesie wspierania rozwoju osoby. Opisano narzędzie badawcze i ukazano jego historyczne i filozoficzne źródła. Dokonana przez autora charakterystyka mandali w kontekście starannie dobranej, aktualnej literatury przedmiotu oraz rzetelne badania stanowią – moim zdaniem – solidne oparcie dla tezy , że koło mandaliczne może służyć jako kreatywna forma pracy.
Biorąc pod uwagę erudycyjny charakter pracy, jej aktualność oraz wielostronność spojrzenia na problematykę, dzięki której mamy do czynienia z głębokim, mocno osadzonym we współczesnej humanistyce, studium nad koncepcją Gestalt i jej zastosowaniem w procesie nauczania – uczenia się, zdecydowanie opowiadam się za przyjęciem jej do druku. […]Tego typu prace są bardzo potrzebne przede wszystkim dlatego, że chociaż teza o ścisłym związku pomiędzy poznawczym, emocjonalnym i duchowym wymiarem osoby nie podlega dzisiaj dyskusji, wiele przemawia za tym, że nie jest ona rzetelnie realizowana w praktyce edukacyjnej. […]